Εργασία περιβαλλοντικής εκπαίδευσης - " Αμπέλι και τρύγος "

Συντελεστές: Μαθητές:   ΣΤ1 & ΣΤ3

Συντονισμός: Μακρίνα Χατζόγλου λαο Ευαγγελία Σιδέρη...

Στο Εθνολογικό Μουσείο στην Αλεξανδρούπολη
 Πριν από λίγες μέρες επισκεφθήκαμε το Εθνολογικό Μουσείο της Αλεξανδρούπολης. Η εκδρομή αυτή ήταν ανεπανάληπτη. Μόλις φτάσαμε στο χώρο του μουσείου και αποβιβαστήκαμε απ’ τα λεωφορεία, μία ευγενική και καλοντυμένη κυρία μας υποδέχτηκε με ενθουσιασμό. Σε λίγο άρχισε η ξενάγηση στους χώρους του μουσείου. Η ξεναγός μας πρότεινε να παίξουμε διάφορα παιχνίδια για να γίνει πιο ευχάριστη η ξενάγηση στο μουσείο. Όλα τα παιδιά συμφώνησαν με την πρότασή της. Μόλις μας ξενάγησε η κυρία αυτή και στην τελευταία αίθουσα και παίξαμε και το τελευταίο παιχνίδι είχε φτάσει η ώρα να φύγουμε. Μόλις φτάσαμε στο σχολείο, η κυρία μας ρώτησε τις εντυπώσεις μας απ’ το μουσείο. Εμένα περισσότερη εντύπωση μου έκανε ένα βαθύ πηγάδι που μέσα είχε αρκετό νερό. Επίσης εντύπωση μου έκαναν και οι παραδοσιακές στολές που απ’ ότι μας είπε η ξεναγός ήταν χειροποίητες. Ήταν μια τέλεια εκδρομή. Διαμαντίδου Χριστίνα - Τάξη ΣΤ΄1

  Επίσκεψη στο αποστακτήριο Κίρκης - Εντυπώσεις μαθητών
  Στις 2 Νοεμβρίου 2004, οι μαθητές των τμημάτων ΣΤ1 και ΣΤ3 επισκέφτηκαν με λεωφορείο που μας διέθεσε ο Δήμος Σαπών το Οινοποιείο Χωρινόπουλου, στο χωριό της Κίρκης. Ήταν μια επιχείρηση με εντυπωσιακή εμφάνιση και εκθέματα που δείχνουν τον παραδοσιακό τρόπο λειτουργίας του οινοποιείου. Εκεί ο υπεύθυνος ξενάγησε τα παιδιά στις εγκαταστάσεις και στο μουσείο, στο οποίο είδαν σκεύη και υλικά που χρησιμοποιούσαν τα παλιά χρόνια για τη δημιουργία κρασιών. Η επίσκεψη αυτή έγινε με αφορμή την περιβαλλοντική εργασία που ξεκίνησαν τα παιδιά με θέμα: "αμπέλι-τρύγος"
  Είχαμε πάει στο Αποστακτήριο της Κίρκης, για να δούμε πως γίνεται το κρασί. Εκεί όλα τα φτιάχνουν με φυσικό λίπασμα. Δηλαδή το τσίπουρο το φτιάχνουν με αυτό που περισσεύει από το κρασί. Τέλη του Αυγούστου μαζεύουν τα σταφύλια, που τα προμηθεύονται από τα αμπέλια της περιοχής. Στην αρχή τα σταφύλια τα βάζουν στο πατητήρι όπου και τα πατάνε. Μετά τα βάζουν σε κάτι μεγάλα καζάνια από λαμαρίνα που χωράνε περίπου 2.000 κιλά και έχουν πολύ υψηλή θερμοκρασία. Εκεί τα πατημένα σταφύλια μένουν περίπου δύο μήνες , για να γίνουν μούστος. Αφού περάσουν δύο μήνες τον μούστο τον βάζουν σε κάτι ξύλινα βαρέλια όπου κάθεται ο μούστος κάποιο χρονικό διάστημα. Και μετά από εκεί που ο μούστος γίνεται κρασί, το κρασί το βάζουν σε μπουκάλια. Εμένα μου έκαναν εντύπωση τα καζάνια. Ευαγγελία – Ραφαηλία Καραγιαννίδου Τάξη ΣΤ΄1

Το αποστακτήριο του Χωρινόπουλου

  Στα πλαίσια της εργασίας μας, που κάνουμε στην ευέλικτη ζώνη επισκεφτήκαμε ένα αποστακτήριο για την παραγωγή βιολογικού κρασιού στην Κίρκη. Εκεί μας περίμενε ο ιδιοκτήτης του.
Μπαίνοντας μέσα βρεθήκαμε σε μια μεγάλη, δροσερή αίθουσα. Ήταν διακοσμημένη με παλιά αντικείμενα κι έμοιαζε με αρχοντικό. Τους τοίχους κάλυπταν διάφορες φωτογραφίες, που απεικόνιζαν διάφορες εργασίες στο αμπέλι όπως γίνονταν παλαιότερα. Δίπλα στην αίθουσα αυτή ήταν μια πόρτα η οποία ήταν κλειστή.
- Σ’ εκείνη την αίθουσα, είπε ο κύριος δείχνοντας την πόρτα, υπάρχουν διάφορες μηχανές. Διευκολύνουν πολύ στη διατήρηση των κρασιών. Ελάτε μέσα.
Αφού μπήκαμε μέσα είδαμε κάποιες μηχανές που έμοιαζαν με βαρέλια.
- Αυτά είναι ψυγεία στα οποία φυλάμε τα κρασιά, μας εξήγησε ο κύριος. Αυτό είναι το πατητήρι. Εδώ πατάμε τα σταφύλια και παίρνουμε το μούστο για το κρασί 
Μπροστά μας ήταν μια ορθάνοιχτη, μεγάλη πόρτα με μια τεράστια λεκάνη μπροστά της.
- Εδώ έχουμε τα στέμφυλα των σταφυλιών. Απ΄ αυτά φτιάχνουμε ούζο ή τσίπουρο. Ότι περισσεύει χρησιμεύει ως λίπασμα.
Βγαίνοντας ο κύριος μας έδωσε να πιούμε ένα μικρό ποτηράκι κρασί. Κάπως έτσι τελείωσε η επίσκεψη αυτή. Κατερίνα Τσαουλιά - Αθανασία Πουλουτίδου ΣT3

Επίσκεψη στην ποτοποϊα Θράκης [Κομοτηνή]

  Στα πλαίσια της ευέλικτης ζώνης επισκεφτήκαμε τη βιομηχανική περιοχή της Κομοτηνής, για να δούμε πώς φτιάχνουν το ούζο. Όταν φτάσαμε επειδή ήμασταν πολλά παιδιά μπήκαν τα μισά. Εμείς περιμέναμε έξω και επειδή τα άλλα παιδιά αργούσαν πολύ φάγαμε το κολατσιό μας. Τελικά μπήκαμε κι εμείς και είδαμε πολλά και διάφορα είδη. Είχαμε δει πώς η ζάχαρη ήταν λιωμένη και έβραζε σε μεγάλο καζάνι. Και ακόμη πολλά παιδιά παρατήρησαν πως η ζάχαρη έμοιαζε με γάλα.

 Ακόμη είδαμε πώς εμφιάλωναν το ούζο. Το έβαζαν σε άδεια μπουκάλια , τα οποία πλένονταν πιο μπροστά. Μετά έμπαιναν τα καπάκια, σφραγίζονταν και τα έβαζαν στα κουτιά. Βέβαια όλα αυτά δεν τα έκαναν οι άνθρωποι που δούλευαν εκεί , αλλά τα μηχανήματα. Αφού μας τα είχαν πει και δείξει όλα φύγαμε.

 Καθώς φεύγαμε μας έδωσαν από ένα μικρό μπουκάλι ούζο. Όταν σχολάσαμε και φτάσαμε στα σπίτια μας τα δώσαμε στους γονείς μας. Αυτοί δοκίμασαν και τους άρεσε πραγματικά. Ιουλία Ποζοφίδου Στ` 3.

 Πριν από λίγες μέρες επισκεφθήκαμε τις εγκαταστάσεις του "ΟΥΖΟΥ 7" στη Βιομηχανική περιοχή Κομοτηνής. Ξεκινήσαμε με λεωφορείο από το σχολείο μας και σε μισή ώρα φθάσαμε στις σύγχρονες εγκαταστάσεις του εργοστασίου. Μας υποδέχτηκαν εγκάρδια και πολύ φιλικά. Ο υπεύθυνος εκεί μας μίλησε με λίγα λόγια για τον όλο χώρο του κτιρίου, τι περιλαμβάνει η κάθε αίθουσα, πως λειτουργεί το κάθε μηχάνημα.
 Πρόκειται για ένα εργοστάσιο που εμφιαλώνει ούζο, τσίπουρο, κονιάκ, λικέρ, βότκα. Απασχολούνται τριάντα εργάτες συνολικά και η παραγωγή τους εξάγεται σε πολλές χώρες της Ευρώπης ( Γερμανία, Τσεχία, Πολωνία, Π.Γ.Δ.Μ) της Ασίας ( Συρία, Ιράν, Ισραήλ) καθώς και στην Αμερική.
  Μας έκανε εντύπωση η καθαριότητα, η άνεση, τα σύγχρονα μηχανήματα, το πώς κάθε εργάτης έχει τη δική του θέση και πως ακόμη και το παραμικρό λάθος να γίνει το αποσύρουν αμέσως. Αναφερόμαστε στα μπουκάλια όπου πλένονται, αποστειρώνονται και καθαρίζονται τέλεια. Υπάρχει ένα μηχάνημα που λέγεται "ετικετιέρα" και κολλά την ετικέτα με το όνομα του εργοστασίου. Κάποιος άλλος εργάτης πακετάρει τα μπουκάλια σε συσκευασίες.
  Καθημερινά πολλά φορτηγά από κάθε γωνία της Ελλάδας καταφθάνουν για να γεμίσουν κιβώτια με κάθε είδους ποτό.
  Είναι μια δυναμική μονάδα με πολύ ενεργό δράση, ξακουστή και φημισμένη αφού το "ΟΥΖΟ 7" ήταν και το επίσημο ούζο των Ολυμπιακών Αγώνων.
  Βγήκαμε πολλές αναμνηστικές φωτογραφίες όλη η τάξη και στο τέλος μας έδωσαν από ένα μικρό αναμνηστικό μπουκαλάκι- μινιατούρα ούζου.
Διαμαντίδου Χριστίνα και Ειρήνη Καμενίδου ΤΑΞΗ ΣΤ’1

Το λεξικό του αμπελιού
Αμπέλι : το φυτό άμπελος , που καρπός του είναι το σταφύλι. Τόπος φυτεμένος με κλήματα.
Αμπελοκαλλιέργεια : η καλλιέργεια των αμπελιών.
Αμπελόκηπος : κήπος με αμπέλια.
Άμπελος : το αμπέλι.
Αμπελουργία – αμπελουργική : η καλλιέργεια του αμπελιού.
Αμπελουργός : ο καλλιεργητής αμπελιών.
Αμπελοφιλοσοφία : ψευτοφιλοσοφία.
Αμπελόφυλλο : το φύλλο του αμπελιού.
Αμπελοχώραφα : το σύνολο των αμπελιών και χωραφιών.
Αμπελώνας : έκταση γεμάτη αμπέλια.
Αμπελόσπιτο : σπίτι που βρίσκεται μέσα σε αμπέλι.
Αμπελοστάφυλο : το σταφύλι του αμπελιού που είναι κατάλληλο για κρασί.
Αμπελόσκαμμα : το σκάψιμο του αμπελιού.
Αμπελοτομία : η τέχνη του κλαδέματος του αμπελιού.
Αμπελοτόμος : εκείνος που κλαδεύει τα αμπέλια.
Αμπελότοπος : τόπος κατάλληλος για να φυτέψεις αμπέλι.
Αμπελότρυγος : ο τρύγος του αμπελιού.
Αμπελοτρύπανο : είδος τρυπανιού , με το οποίο ανοίγουν τρύπες στη γη για να φυτέψουν κλήματα .
Αμπελότσαπα : γεωργικό εργαλείο για το σκάψιμο του αμπελιού .
Αμπελούργημα : η καλλιέργεια του αμπελιού .
Αμπελουργώ : είμαι αμπελουργός , καλλιεργώ αμπέλια .
Αμπελοφάγος : εκείνος που τρώει , που καταστρέφει τα αμπέλια .
Αμπελοφάσουλο : στενό και λεπτό φασόλι που καλλιεργείται στα αμπέλια .
αμπελοφόρος : τόπος όπου ευδοκιμούν τα αμπέλια .
αμπελοφυτεία : έκταση γεμάτη αμπέλια .
αμπελοφύτεμα : το φύτεμα των αμπελιών .
αμπελοφυτευτής : αυτός που φυτεύει αμπέλια .
αμπελόφυτος : τόπος γεμάτος αμπέλια .
αμπελοχώραφο : χωράφι κατάλληλο για το φύτεμα αμπελιού .
αμπελοχώρι : χωριό στο οποίο υπάρχουν πολλά αμπέλια .
Τρύγος : το μάζεμα των ώριμων σταφυλιών
Τρυγώ : μαζεύω σταφύλια
Τρύγημα : το μάζεμα των σταφυλιών
Τρύγηση : η συγκομιδή ώριμων καρπών
Τρυγητής : αυτός που τρυγά τα σταφύλια - ο μήνας Σεπτέμβρης.
Τρυγητός : η εποχή του τρύγου.
Κρασί : προϊόν της ζύμωσης του χυμού των σταφυλιών , ο οίνος
Κρασίλα : η μυρωδιά του κρασιού
Κρασοβάρελο : βαρέλι για κρασί
Κρασοκανάτα : κανάτα κρασιού
Κρασοκανάτας : γερός κρασοπότης
Κρασοκατάνυξη : γερό κρασοπότι , οινοποσία
Κρασοπατέρας : μεθύστακας
Κρασοπότηρο : ποτήρι του κρασιού
Κρασοπότι : οινοποσία
Κρασοπουλειό : μαγαζί όπου πουλιέται κρασί
Κράσος : το δυνατό κρασί
Κρασοστάφυλο : σταφύλι κατάλληλο για κρασί

 Το αμπέλι
  Το αμπέλι ήταν γνωστό από τα πανάρχαια χρόνια. Σύμφωνα με τη μυθολογία ο θεός Διόνυσος το έφερε στην Ελλάδα από την Ασία. Είναι ένα αναρριχώμενο φυτό, που μερικές φορές αποκτά με διακλαδώσεις τεράστιες διαστάσεις. Το σκαρφάλωμα του γίνεται με έλικες , που έχουν την τάση να τυλίγονται στα στηρίγματα που συναντούν. Τα φύλλα του είναι πλατιά και οδοντωτά, χωρισμένα σε δύο ή και σε περισσότερα μέρη. Το φθινόπωρο κιτρινίζουν και πέφτουν. Τα κλαδιά του είναι λεπτά και μακριά. Οι ρίζες προχωρούν βαθιά στη γη, εκεί όπου υπάρχει υγρασία και στην ξερή εποχή του χρόνου. Τα άνθη βγαίνουν την άνοιξη κι έχουν χρώμα κιτρινοπράσινο. Δένονται σε καρπούς ( τα σταφύλια ) οι οποίοι είναι βότρεις ( τσαμπιά ) και αποτελούνται από ρώγες με σάρκα γλυκιά. Για να ευδοκιμήσει το αμπέλι χρειάζεται μακρύ καλοκαίρι και ζεστό φθινόπωρο. Θέλει πολύ φως και κινδυνεύει από τους παγετούς, την πάχνη και το χαλάζι. Προτιμάει τους λόφους από τις πεδιάδες και μικρό ύψος από την επιφάνεια της θάλασσας. Δεν είναι πολύ απαιτητικό στο έδαφος . Ευδοκιμεί σε οποιασδήποτε σύστασης έδαφος ( πετρώδη, χαλικώδη, ασβεστούχα κ.α. )
 Το αμπέλι ζητάει από τον αμπελουργό πολλές φροντίδες, για να του δώσει πλούσια συγκομιδή σταφυλιών. Οι περιποιήσεις που χρειάζεται είναι : * ξελάκκωμα : κάθε Οκτώβριο ή Νοέμβριο πρέπει να ανοίγονται λάκκοι γύρω από τη βάση του κορμού. Έτσι το νερό μπορεί και μένει πολύ καιρό κοντά στο φυτό και το ποτίζει. * κλάδεμα : η εργασία αυτή γίνεται τον Ιανουάριο , γιατί όπως λέει ο λαός μας « Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην ξετάζεις » Ο κλαδευτής πρέπει να έχει πείρα, γνώση και υπομονή. Πρέπει να ξέρει καλά ποιους βλαστούς θα κόψει και πόσα μάτια θα αφήσει στους υπόλοιπους. * σκάψιμο: γίνεται στις αρχές Φεβρουαρίου σε βάθος 15-20 εκ. Το χώμα συγκεντρώνεται σε σωρούς γύρω από τη βάση του κορμού. Το σκάψιμο είναι απαραίτητο,γιατί αερίζεται το χώμα, απορροφάει περισσότερο νερό και καταστρέφονται τα ζιζάνια. * σκάλισμα : γίνεται την άνοιξη. Ξανασκορπίζεται το χώμα και ισοπεδώνονται οι σωροί. * κορφολόγημα : ο καλλιεργητής κόβει τις κορυφές των βλαστών για να δυναμώσουν οι καρποί ή τα άνθη. * βλαστολόγημα : ο αμπελουργός αφαιρεί μερικούς βλαστούς, για να μείνουν λίγοι ανθοφόροι και να πάρει μεγάλα και εύρωστα σταφύλια. * αποφύλλωση : γίνεται λίγο πριν τον τρύγο. Αφαιρούνται τα φύλλα που σκεπάζουν τα σταφύλια, ώστε να εκτεθούν τα σταφύλια στον αέρα και στο φως, πράγμα που διευκολύνει το ωρίμασμα και βελτιώνει την ποιότητά τους. * ράντισμα – θειάφισμα : είναι εργασίες απαραίτητες έτσι ώστε να προλαμβάνονται οι αρρώστιες του αμπελιού.
 Οι σπουδαιότερες ασθένειες που προσβάλλουν το αμπέλι είναι η φυλλοξήρα, ο περονόσπορος και η ευδημίδα. Η φυλλοξήρα είναι ένα μικρό έντομο που δε φαίνεται με γυμνό μάτι. Προσβάλλει τα φύλλα και τις ρίζες. Το φυτό δε θεραπεύεται. Ο περονόσπορος οφείλεται σε μικρομύκητα που προσβάλλει όλα τα τρυφερά φύλλα. Η ευδημίδα είναι ένα έντομο που γεννάει τα αυγά του στις ρώγες των σταφυλιών και, όταν βγουν οι κάμπιες, τρέφονται από το χυμό της ρώγας. Έτσι τραυματίζουν τις ρώγες που τελικά σαπίζουν και ξινίζουν το κρασί.
 Πολλαπλασιασμός :Το αμπέλι πολλαπλασιάζεται κυρίως με μοσχεύματα και μερικές φορές με καταβολάδες. Για τον πολλαπλασιασμό με μοσχεύματα κόβουν ένα κλαδί από κλήμα ενός χρόνου, που να έχει « μάτια ». Το βυθίζουν στη γη τον Ιανουάριο ή το Φεβρουάριο , αφήνοντας έξω από το χώμα ένα - δύο μάτια και τρία – τέσσερα μέσα στο χώμα. Σε λίγο διάστημα ριζώνει και βγάζει κλαδιά. Για τις καταβολάδες ,ανοίγουν λάκκο στο χώμα,λυγίζουν το κλαδί και το καμπύλωμα το θάβουν στο χώμα.Φροντίζουν ώστε το θαμμένο τμήμα να έχει μερικά μάτια. Αφήνουν να εξέχει η άκρη του κλαδιούκαι μετά από δυο – τρία χρόνια η καταβολάδα κόβεται από το αμπέλι και αποτελεί νέο φυτό.

Διόνυσος: ο θεός του αμπελιού και του κρασιού

 Γιος του Δία και της Σεμέλης. Ο μύθος λέει πως η Σεμέλη ήταν πολύ όμορφη και ο Δίας την αγάπησε και την παντρεύτηκε κρυφά . Όμως το έμαθε η Ήρα και ζήλεψε τρομερά.
 Μια μέρα λοιπόν παρουσιάστηκε στη Σεμέλη και κατάφερε να την πείσει να καλέσει το Δία να εμφανιστεί μπροστά της σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια , με αστραπές και κεραυνούς.
 Καθώς όμως ο Δίας παρουσιάστηκε , η Σεμέλη κάηκε από τη φωτιά. Ο Δίας όμως πρόλαβε και πήρε το παιδί από την κοιλιά της μητέρας του, έσχισε την κνήμη του και έβαλε μέσα το έμβρυο.
 Λίγους μήνες αργότερα γεννήθηκε από το πόδι του Δία ο Διόνυσος , ο θεός του κρασιού και των αμπελιών. Λέγεται μάλιστα ότι το πρώτο αμπέλι φύτρωσε σε κείνο το σημείο όπου ο κεραυνός του Δία σκότωσε τη Σεμέλη.

  Tο παραμύθι
  Μια φορά κι έναν καιρό, ο θεός Διόνυσος φιλοξενήθηκε από το βασιλιά της Αιτωλίας, Οινέα. Ευχαριστήθηκε πολύ από τη φιλοξενία του και για ανταπόδοση θέλησε να του κάνει ένα δώρο.
 Πήρε ένα μικρό και τρυφερό κλίμα αμπελιού και τύλιξε τις ρίζες του με λάσπη για να μην ξεραθεί. Αφού βρήκε ένα μικρό κούφιο κόκαλο αηδονιού το έβαλε μέσα και ξεκίνησε .
 Ο δρόμος όμως ήταν μακρινός και το αμπέλι ολοένα μεγάλωνε . Ο Διόνυσος τότε βρήκε ένα μεγαλύτερο κόκαλο, λιονταριού και το έβαλε μέσα. Περπάτησε πάλι πολύ και είδε πως το αμπέλι μεγάλωσε πάλι τόσο, που πετάχτηκε έξω από τη θήκη του.Έψαξε λοιπόν και βρήκε ένα κόκαλο γουρουνιού και έβαλε το αμπέλι μέσα.
Ώσπου έφτασε κάποτε στην Αιτωλία. Ο Οινέας πήρε με χαρά το δώρο του και το φύτεψε. Αυτό μεγάλωσε και κάρπησε και έδωσε καρπούς ωραία και ζουμερά σταφύλια. Ο Οινέας έφαγε μερικά και άλλα τα έστιψε και τα έκανε μούστο. Είδε με περιέργεια ότι ο μούστος ζυμώθηκε και έγινε κρασί.
 Το κρασί όμως πήρε και τις χάρες και τα ανάποδα από τα ζώα που με τα κόκαλά τους το μεγάλωσαν. Έτσι όποιος πιει λίγο κρασί , νιώθει σαν πουλί και κελαηδεί.
Όποιος όμως πιει περισσότερο , θεριεύει και γίνεται σα λιοντάρι και ζητά καυγάδες. Κι αν πιει ακόμα πιο πολύ , γίνεται σαν το τετράποδο που μες το κόκαλό του ο Διόνυσος το έβαλε τελευταίο…..