Εργασία περιβαλλοντικής εκπαίδευσης - " Το Δέλτα του Έβρου "
Συντελεστές: Μαθητές: ΣΤ1 / ΣΤ2
Συντονισμός: Μακρίνα Χατζάτογλου / Ευαγγελία Σιδέρη
Εισαγωγή στο θέμα
Καθώς το ορμητικό νερό του ποταμού συναντά τα σχετικά ήσυχα νερά της θάλασσας ή κάποιας λίμνης, η ταχύτητά του μειώνεται απότομα .Έτσι, η λάσπη και τα υπόλοιπα υλικά, που έχει συλλέξει ο ποταμός, αποτίθενται σε μεγάλες εκτάσεις στις εκβολές. Με πάροδο του χρόνου παίρνουν το σχήμα της βεντάλιας. Αυτός ο σχηματισμός είναι το δέλτα. Πήρε το όνομά του από το ελληνικό κεφαλαίο γράμμα Δ.
Για να σχηματιστεί ένα δέλτα πρέπει να υπάρχει ένας ευνοϊκός συνδυασμός από πολλούς παράγοντες, τόσο στη λεκάνη απορροής όσο και στις εκβολές. Γι’ αυτό και όλοι οι ποταμοί δεν σχηματίζουν δέλτα. Συνήθως, αξιόλογα δέλτα σχηματίζουν οι ποταμοί που δέχονται πολλές βροχοπτώσεις, συλλέγουν τα νερά τους από μεγάλες εκτάσεις, έχουν δηλαδή μεγάλη λεκάνη απορροής, και εκβάλλουν σε σχετικά ήρεμα, αβαθή θαλασσινά ή λιμναία νερά.
Εδώ το χειμώνα συγκεντρώνεται πληθώρα σπάνιων πουλιών να ξεχειμωνιάσει. Την άνοιξη πάλι και το φθινόπωρο, το Δέλτα χρησιμεύει ως τόπος ξεκούρασης για το μετακινούμενο φτερωτό κόσμο της Ευρώπης, ενώ το καλοκαίρι μεγάλο μέρος αυτής της φτερωτής πανίδας γεννά εδώ τ’ αυγά του και πολλαπλασιάζεται.
Η Ιστορία του Δέλτα του Έβρου:
Το Δέλτα του Έβρου έχει μεγάλη ιστορία Δημιουργήθηκε απ’ τα πανάρχαια χρόνια . Στη θέση κάποτε βρισκόταν ένας ευρύς και βαθύς κόλπος. Για αιώνες όμως πολλούς, ο ποταμός Έβρος κατεβάζει εκατομμύρια τόνους χώμα και άλλα φερτά υλικά. Και με τα υλικά αυτά γέμισε ο Έβρος αυτό το θαλάσσιο κόλπο καλύπτοντάς τον με νησάκια και λίμνες, με πυκνή βλάστηση καλαμιών και χορταριών και το περιέβαλε με τα παρακλάδια του.
Κυνηγότοπος γνωστός στους Βυζαντινούς, μια και πολλοί αυτοκράτορες ήρθαν εδώ για το κυνήγι τους, πήρε από τους Τούρκους αργότερα την ονομασία «Γκιαούρ Αντά» νησί των Απίστων δηλαδή των χριστιανών μια και σ’ αυτό δεν πάτησε εύκολα το κατακτητικό τους πόδι.
Στις αρχές του αιώνα μας το Δέλτα του Έβρου με την πυκνή του βλάστηση και την δαιδαλώδη του διαμόρφωση αποτέλεσε τόπο απόκρυψης πολλών αγωνιστών του Αντιβουλγαρικού Θρακικού Αγώνα. Το ίδιο έγινε και στο διάστημα της κατοχής με τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης.
Στην Ελλάδα κατακυρώθηκε το 1923 ύστερα από διαπίστωση διεθνούς επιτροπής, ότι , ότι το ανατολικό σκέλος του ποταμού, δηλαδή αυτό που βρίσκεται προς την Τουρκία είναι το κυριότερο, με τον μεγαλύτερο όγκο νερού που θα έπρεπε ν’ αποτελέσει και την οριοθετική γραμμή.
Τα αρπακτικά πουλιά και ζώα βρίσκουν εύκολα θηράματα για την διατροφή τους κι έτσι στις περιοχές αυτές διευκολύνεται η ύπαρξη τεράστιας ποικιλίας ψαριών, εντόμων, πολιών και ζώων που κάνουν τους υγρότοπους των Δέλτα ιδανικούς για την ύπαρξη της ζωής.
Τέτοιος υγροβιότοπος ήταν παλιότερα κι όλο το Δέλτα του Έβρου. Πριν από τον πόλεμο του 1940-45 όλη η έκτασή του σκεπάζονταν από οργιώδη βλάστηση και παρείχε το μεγαλύτερο μέρος της χορτονομής για τις ανάγκες του Ελληνικού στρατού.
Πολλοί δρόμοι μπαίνουν σήμερα στο Δέλτα του Έβρου. Ο πρώτος αρχίζει λίγες εκατοντάδες μέτρα μετά τα λουτρά της Τραϊανούπολης. Στον εθνικό δρόμο μια επιγραφή προειδοποιεί: ΔΕΛΤΑ ΕΒΡΟΥ.
Ο σκυρόστρωτος δρόμος περνά τη σιδηροδρομική γραμμή και το μεγάλο Κανάλι και βαδίζει στο ψηλό ανάχωμα ανάμεσα σ’ ένα δαίδαλο λιμνών, καναλιών, νησίδων και αναχωμάτων. Ανοιχτοί οι ορίζοντες γύρω και υποτονική βλάστηση. Αστράφτουν οι επιφάνειες των νερών των ελών που χωρίζουν το Δέλτα από τη θάλασσα, γιατί εδώ είμαστε στο νοτιότερο μέρος του. Ένας υποτονικός ήλιος ξεπροβάλει κάπου-κάπου από τα σύννεφα και φωτίζει τις λουρίδες της στεριάς και των νερών όπου βρίσκεται ο σταθμός οστρακοτροφείου του συνεταιρισμού Λουτρών, οι «Δύται». Πάσσαλοι μπηγμένοι στο βυθό που πάνω τους αναπτύσσονται οι αποικίες των μυδιών. Ψαθόχορτα, τα «σάζια» όπως τα λεν εδώ, καθώς και βούρλα σκεπάζουν τα ρηχά νερά. Πολλοί κοκκινοσκελίδες διαβιώνουν εδώ, πουλιά με κόκκινα και ψηλά πόδια για να μπορ ούν να περπατούν στα ρηχά νερά και να βρίσκουν την τροφή τους. Πιο πέρα υπάρχουν πάπιες, αγριόχηνες, κύκνοι και δεκάδες άλλων πουλιών που έρχονται από τη Ρωσία να ξεχειμωνιάσουν, όπως φαίνεται από δαχτυλίδια που έχουν στα πόδια τους τα πουλιά.
Κύκνοι φαίνονται και στη λίμνη που ακολουθεί και λέγεται «Παλούκια», ενώ εκατοντάδες άλλα πουλιά σηκώνονται μες απ’ τα χόρτα στο πέρασμα του αυτοκινήτου. Προς τα βόρεια είναι η λίμνη «Δράνα» που επικοινωνεί με τη θάλασσα. Έρχονται εδώ τα ψάρια αφήνουν τα’ αυγά τους, πολλαπλασιάζονται. Από κοντά οι κύκνοι, οι ερωδιοί, οι πελεκάνοι που βρίσκουν άφθονη τροφή.
Παραπέρα είναι οι κοίτες του ποταμού. Η «Παλιά Μαρίτσα» κόβει στη μέση το Δέλτα με πνιγμένες τις όχθες της από καλάμια, αργυρίκια και ψαθόχορτα. Ανάμεσα τους είναι και η γνωστή στους ντόπιους ως «Βίλα του Ωνάση». Λυόμενο με τσιμεντένια βάση και με την επιγραφή στην πόρτα της αυλής του:
«Βιολογικός Σταθμός - Θ. & Α.Γαροφαλλίδη - Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της φύσης.
Πιο πέρα στο βάθος του Δέλτα βρίσκεται το περίπτερο του Δασαρχείου της Αλεξανδρούπολης. Πέτρινο κτίριο με ευρύχωρο σαλόνι που οι τζαμαρίες του επιτρέπουν ελεύθερη τη θέα ολόγυρα. Ο διώροφος πυργίσκος του χρησιμεύει για παρατηρητήριο των πουλιών κι έχει μοναδική θέα ολόγυρα.
Μπροστά είναι το φαρδύ κανάλι που ενώνει τη λίμνη των Νυμφών με την ανοιχτή θάλασσα. Πυκνά καλάμια καλύπτουν τις όχθες και τα ρηχά νερά. Πίσω στα Δυτικά η επιφάνεια της λίμνης τω Παλουκιών απλώνεται ακίνητη και φασματώδης κάτω απ’το χειμωνιάτικο ουρανό. Ηρεμία, ακινησία και σιωπή που διακόπτεται από τα πετάγματα των λευκών ερωδιών χαμηλά στον ορίζοντα. Έχετε την εντύπωση ότι βρίσκεστε εδώ στο μεταίχμιο δυο κόσμων του πραγματικού και του φανταστικού.
Ανατολικά είναι το φράγμα των δέντρων και της πυκνής βλάστησης στις παλιές κοίτες του Έβρου και πίσω τους ξεχωρίζουν οι όγκοι των σπιτιών της Αίνου. Η Αίνος βρίσκεται εκεί, η πανάρχαια των Θρακών και των Ελλήνων αποίκων, η Αίνος η βυζαντινή της τουρκοκρατίας, με τους καπεταναίους του ’21 και τα καράβια της που έφθαναν ως την Αίγυπτο και τη Συρία. Διατηρούνται ακόμα οι ερειπωμένες βυζαντινές εκκλησίες καθώς και το παλιό κάστρο των Γατελούζων. Πίσω απ’ την πόλη τα βουνά της απλώνονται σε πανοραμική διάταξη, κι απέναντι τους στη δύση τα Ελληνικά βουνά βυθίζονται στην χειμερινή άχνα.
Νότια οι καλαμιώνες και οι λίμνες και τα κανάλια συνεχίζουν μέχρι τη θάλασσα. Στα βόρεια, λίγα χιλιόμετρα πιο πάνω συνεχίζουν οι καλλιεργημένες εκτάσεις. Για πολλά χιλιόμετρα ο δρόμος έχει στα δεξιά του, ανατολικά, τα νερά με την υδροχαρή βλάστηση και δυτικά τις αποστραγγισμένες περιοχές που καλλιεργούνται εντατικά. Το καλοκαίρι κιτρινίζει ο τόπος απ’ τα στρογγυλά κεφάλια του ηλίανθου ενώ παρεμβάλλονται ψηλόσωμα καλαμπόκια και καταπράσινα ζαχαρότευτλα. Βουίζουν γύρω τα μελίσσια κι απ’ τα νερά ξεπετάγονται τα κοπάδια των πουλιών.
Οι δυο μορφές της ζωής, η οργανωμένη από τον άνθρωπο και γεμάτη πειθαρχεία και τάξη από τη μια, η ελεύθερη ζωή της φύσης, τα πετεινά του ουρανού και τα ζωντανά του βάλτου από την άλλη, στην μεταξύ τους συνύπαρξη.
Για πόσο ακόμα?
Όμως εδώ σ’ αυτήν την ανοιχτή αγκαλιά, στο μεταίχμιο των δυο κόσμων, δίνεται από τους σύγχρονους ανθρώπους το μεγάλο μάθημα. Το μάθημα του σεβασμού της ζωής και της διαιώνισης των άλλων υπάρξεων, της συνύπαρξης της ζωής για όλα τα πλάσματα του Θεού, όλα τα πλάσματα της φύσης.
Η φύση περιμένει να τη σεβαστούμε. Περιμένει από μας τους ανθρώπους, έσχατο κρίκο της αλυσίδας της εξέλιξης της ζωής, τη συμβολή μας στη διατήρηση των άλλων κρίκων που εγγυώνται τη συνέχιση της ζωής, την κάνουν πιο όμορφη, πιο ανθρώπινη, πιο αξιοβίωτη.
Γιατί τα σπλάχνα του ξεριζώνει ο άνθρωπος, τη δική του μοίρα υπονομεύει αφανίζοντας τις άλλες μορφές της ζωής.
ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
Οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες και δούλεψαν σε διαφορετικά θέματα.
A ' ΟΜΑΔΑ: Χαριτίδης Μανώλης - Στίγκα Γεωργία - Σιακήμ Σερδάρ Αυγερίδου Πέννυ - Μιχαηλίδου Λίλια
Δ΄ ΟΜΑΔΑ: Τσανδακης Μπ.- Ντατίδου Ρωξ.- Ιωάννου Μάγ.- Παπαδόπουλος Γιάν.- Πελιβανίδης Γιώρ.
Β΄ ΟΜΑΔΑ: Μανουκιάν Γιώρ.-Εμράχ Πελιβάν-Μπαμπαγιάν Ειρ.- Τσαντεκίδου Μαλβ.-Κασέρης Μιχ.
Ε' ΟΜΑΔΑ: Οσιπίδου Μαρία-Μουχταρίδου Βάγια-Εμίν Τζανέρ-Ιωάννου Τάσος
Τριλιλό και τριλιλί / Ζωγραφίζω ένα πουλί / Τριλιλό και τριλιλάκι / Έτοιμο είναι το πουλάκι /
Ψίχουλα τσιμπολογάει / Μου’φυγε, τώρα πετάει / Τριλιλί, του λέω και εγώ, / Πρόσεχε τον κυνηγό./
Κόπο έκανα πολύ, / Για να γίνεις συ πουλί.