Εργασία Αγωγής Υγείας - " Τα συναισθήματα"
Συντελεστές: Μαθητές: Δ2
Συντονισμός: Μιχαήλ Άννα
Προσωπικό σχέδιο δράσης
Η εργασία με τον τίτλο: "Συναισθήματα", έγινε από το τμήμα Δ2 κάτω από το συντονισμό της δασκάλας Άννας Μιχαήλ. Η εργασία ολοκληρώθηκε, σύμφωνα και με το σχέδιο σε 16 διδακτικές ώρες (μία σε κάθε εβδομάδα). Οι μαθητές που συμμετείχαν ήταν 14. Αναφέρουμε τα ονόματά τους • Αποστολίδης Γεώργιος • Αχμέτ Αχμέτ • Βασιλειάδης Αγησίλαος • Γολγάκη Χριστίνα • Ιμπραήμ Ιμπράμ • Καϊμακάμης Αθανάσιος • Κοτανίδου Αικατερίνη • Κυμπαρίδου Ευαγγελία • Λουκούμη Ιωάννα • Μαμπεντζίδου Άννα • Μποσταντζίδης Δημήτριος • Μπελμπέρ Μουσταφά Σιμγκέ • Πετρίδης Ιωάννης • Φαρασοπούλου Βασιλική.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ - ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ- ΥΠΟΘΕΜΑΤΑ – ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
1. Αναγνωρίζοντας και εκφράζοντας συναισθήματα 2. Αντιμετώπιση έντονων συναισθημάτων 3. Επίλυση διαφωνιών με ηρεμία. 4. Και οι άλλοι άνθρωποι έχουν συναισθήματα. 5. Απώλεια και θλίψη.
ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ
Να εντοπίζουν συναισθήματα που είναι κοινά στα παιδιά.
Να αναγνωρίζουν και να εκφράζουν τα δικά τους συναισθήματα.
Να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν δημιουργικά τα έντονα συναισθήματα που βιώνουν κατά καιρούς.
Να καταλάβουν ότι υπάρχουν πολλοί άλλοι τρόποι επίλυσης των διαφωνιών εκτός από τον εκνευρισμό και την υποταγή.
Να κατανοήσουν ότι αυτά που λένε και κάνουν επηρεάζουν τα συναισθήματα των άλλων.
Να καταλάβουν ότι τα συναισθήματα απώλειας και θλίψης είναι φυσιολογικά και ότι πρέπει να εκφραστούν και να δουλευτούν.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ – ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ
Θεατρικό παιχνίδι
Παντομίμα
Ζωγραφική
Συζήτηση
Ομαδοσυνεργατική εργασία
Μουσικοκινητική έκφραση
Γραπτή έκφραση
Τεχνική του «Φαναριού»
Χρήση Η/Υ
Αξιολόγηση
ΕΠΙΔΙΩΚΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ
Η αναγνώριση των δικών τους συναισθημάτων αλλά και των άλλων.
Η δημιουργική αντιμετώπιση των δικών τους έντονων συναισθημάτων (θυμός, εκνευρισμός , κτλ.)και διαχείριση αυτών.
Εκπαίδευση σε συγκεκριμένη τεχνική επίλυσης διαφωνιών, την τεχνική του Φαναριού.
Η αναγνώριση των συναισθημάτων απώλειας και θλίψης ως φυσιολογικών και την ανάγκη έκφρασης και επεξεργασίας τους.
ΥΛΙΚΑ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΣΤΗΚΑΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Ατομικά ντοσιέ, εκεί ο κάθε μαθητής είχε τις εργασίες του.
Ατομικά τετράδια, σ’ αυτά κατέγραφαν τις προσωπικές τους σκέψεις γύρω απ ΄ τα θέματα που επεξεργαζόμαστε.
Κουτιά με μαρκαδόρους, ένα για κάθε ομάδα.
Μαριονέτες, κουκλοθέατρο.
Πολλά χρωματιστά, κάνσον χαρτόνια για τις ομαδικές μας εργασίες και αφίσες.
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Ενημερώνονται οι μαθητές, σχετικά με το περιεχόμενο του προγράμματος, τους στόχους και τις διάφορες δραστηριότητες στις οποίες θα κληθούν να συμμετάσχουν.
Πάνω σε πρότυπο, συμπληρώνεται απ’ τον καθένα το προσωπικό σχέδιο δράσης.
Αποτελέσματα αρχικής αξιολόγησης
1) Στην πρώτη ερώτηση, 12 μαθητές απαντούν ότι μερικές φορές καταλαβαίνουν, αν ένας συμμαθητής τους είναι χαρούμενος και 2 ότι αυτό συμβαίνει πάντα. 13 μαθητές επίσης, απαντούν ότι μερικές φορές καταλαβαίνουν, αν ένας συμμαθητής τους είναι λυπημένος ενώ 1 απαντά ότι αυτό συμβαίνει πάντα. Η αβεβαιότητα της αναγνώρισης των συναισθημάτων φανερώνεται απ’ το υψηλό ποσοστό της απάντησης : «μερικές φορές»
2) Και στη δεύτερη ερώτηση 12 απαντούν ότι μερικές φορές βρίσκουν τις κατάλληλες λέξεις για να πουν τι νιώθουν και 2 ότι βρίσκουν πάντα. Κι αυτό υποδηλώνει την αδυναμία των μαθητών να εκφράσουν λεκτικά τα συναισθήματα τους.
3) Στην τρίτη ερώτηση 7 μαθητές απαντούν ότι θέλουν να ξέρουν οι άλλοι το θυμό και τη ζήλια τους, μερικές φορές και οι 7 δίνουν την απάντηση ποτέ. Ποιός άλλωστε, θέλει να ξέρουν οι άλλοι την εξωτερίκευση συναισθημάτων του, όπως αυτά της ζήλιας και του θυμού;
4) Αντίθετα, το συναίσθημα της χαράς, το μοιράζονται 6 πάντα και 8 μερικές φορές, στην τέταρτη ερώτηση.
5) Στην πέμπτη ερώτηση, 7 μαθητές απαντούν ότι ντρέπονται όταν δίνουν λάθος απάντηση στο μάθημα και οι συμμαθητές τους, τους κοροϊδέψουν. 4 απαντούν ότι δεν τους ενοχλεί, και 3 το ξεχνάνε αμέσως. Το περίεργο είναι ότι κανείς τους, δε θυμώνει!
6) Στην έκτη ερώτηση όταν μιλάνε, άσχημα σ’ ένα συμμαθητή τους 2 απαντούν ότι θα τους θυμώσει, 2 ότι θα νιώσει ντροπή, 1 ότι δε θα δώσει σημασία και 7 ότι θα στενοχωρηθεί και θα το σκέφτεται όλη μέρα. Αυτό, μάλλον υποδηλώνει ότι και οι ίδιοι στις λεκτικές επιθέσεις συμμαθητών τους έχουν ανάλογες αντιδράσεις.
7) Στην έβδομη ερώτηση, 11 απαντούν ότι έχουν χάσει δικό τους πρόσωπο και 3 αγαπημένο αντικείμενο. Απώλεια προσώπου, σε διευκρίνιση που δώσαμε, θεωρούμε όχι μόνο το θάνατο αλλά και την απομάκρυνση γενικότερα.
8) Στη ανοιχτή ερώτηση για το ποια θα είναι η αντίδραση τους όταν κάποιος τους πάρει τη σειρά στο παιχνίδι, οι περισσότεροι απαντούν ότι θα θυμώσουν, θα ζητήσουν βοήθεια από το δάσκαλο ή θα επιτεθούν.1 απαντά ότι θα μείνει απαθής και ελάχιστοι ότι θα διεκδικήσουν λεκτικά το δίκαιο αίτημα τους.
9) Στο πώς αντιμετωπίζουν την απώλεια, οι περισσότεροι απαντούν ότι αρχικά ψάχνουν να βρουν αυτό που έχασαν και όταν απογοητευτούν, μετά κλαίνε. 1 απαντά ότι προσεύχεται στο Θεό να τον βοηθήσει. 1 απαντά ότι τώρα που μεγάλωσε δεν θέλει να τον βλέπουν οι άλλοι να κλαίει και μόνο 1 λέει ότι μοιράζεται τη θλίψη του με φίλους.
Σκοπός: Να αρχίσουν να αναγνωρίζουν και να εκφράζουν τα δικά τους συναισθήματα.
Εισαγωγή: Ενημέρωση γύρω απ’ το σκοπό του μαθήματος. Συζήτηση σχετική με τις ερωτήσεις:
Τι σημαίνει η λέξη συναίσθημα;
Πώς εκφράζεται τα συναισθήματα σας;
Γιατί κρύβουμε τα συναισθήματα μας;
Τι νιώθετε τώρα;
1) Φτιάξαμε αφίσα με πρόσωπα που εκφράζουν συναισθήματα. (φωτογραφία 1) Οι μαθητές σε ομάδες έκοψαν από περιοδικά εικόνες τις κόλλησαν στην αφίσα και δίπλα σε κάθε πρόσωπο έγραψαν το συναίσθημα που αναγνώρισαν ότι εκφράζει.
2) Βάλαμε μουσική και ζήτησα απ’ τα παιδιά να κινούνται – χορεύουν στο ρυθμό της. Όταν σταματούσα τη μουσική, τους έλεγα ένα συναίσθημα π.χ λύπη, χαρά κ.τ.λ. και τους ζητούσα να παραστήσουν ένα άγαλμα που θα απεικονίζει αυτό το συναίσθημα, χρησιμοποιώντας όχι μόνο το πρόσωπο τους αλλά και ολόκληρο το σώμα τους. (βίντεο 1)
3) Τους μοίρασα χάρτινους κύκλους και τους ζήτησα απ΄ τη μια μεριά να ζωγραφίσουν ένα χαρούμενο πρόσωπο και απ’ την άλλη ένα λυπημένο. Εδώ μιλήσαμε και για νέες λέξεις και φράσεις που εκφράζουν θετικά και αρνητικά συναισθήματα. (φωτογραφία 2-3)
4) Στα ατομικά τετράδια του προγράμματος ζήτησα απ’ τον κάθε μαθητή να συμπληρώσει τις προτάσεις: «Ένιωσα χαρούμενος όταν....», «Ένιωσα λυπημένος όταν...»
5)Για τον διαχωρισμό των ομάδων, χρησιμοποίησα και σ΄ αυτήν την ενότητα και στις υπόλοιπες διάφορα παιχνίδια. Σας παραθέτω, ενδεικτικά το παιχνίδι με τα χρωματιστά αυτοκόλλητα.(φωτογραφία 4-5-6) Χρωμάτισα αυτοκόλλητα χαρτάκια με διαφορετικά χρώματα. Ζήτησα από τους μαθητές μου να κλείσουν τα μάτια τους και άρχισα να τους τα κολλάω στο μέτωπο. Κατόπιν, τους ζήτησα να ανοίξουν τα μάτια και να γίνουν ομάδες με τους συμμαθητές τους που είχαν το ίδιο χρώμα. Μου άρεσε αυτός ο τρόπος χωρισμού ομάδων, γιατί και ευχάριστος για τα παιδιά είναι και ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί ομάδες όσο γίνεται πιο ισότιμες και πιο βοηθητικές για τα μέλη τους.
ΕΝΟΤΗΤΑ 2): ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΝΤΟΝΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ
Σκοπός: Να αναγνωρίσουν και να αποδεχτούν τα παιδιά ότι είναι φυσιολογικό κατά καιρούς να νιώθουν διάφορα έντονα συναισθήματα για τα οποία θα πρέπει να βρίσκουν τρόπους να τα αντιμετωπίζουν δημιουργικά.
Εισαγωγή: Ενημέρωση γύρω απ’ το σκοπό του μαθήματος. Συζήτηση σχετική με τις ερωτήσεις:
Ποια είναι τα έντονα συναισθήματα σας;
Να τα αναφέρετε και να τα καταγράψετε. Τι τα προκαλεί;
Βλέπετε αλλαγές στο πρόσωπο και στο σώμα σας όταν τα βιώνετε;
Μπορούν να σας βοηθήσουν οι φίλοι σας να τα αντιμετωπίσετε;
Εσείς μπορείτε να τους βοηθήσετε, ανάλογα;
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1) Το παιχνίδι με τη «μάσκα». Καθίσαμε σε κύκλο και λέγοντας του ένα έντονο συναίσθημα όπως: ζήλια, θυμός κ.τ.λ. τους ζητούσα να το δείξουν με εκφράσεις του προσώπου τους.(φωτογραφία 7) Στη συνέχεια ο καθένας έπρεπε να το μεταβιβάσει στο διπλανό του. Ο καθένας είχε δικαίωμα να το δώσει κατευθείαν ή να φωνάξει «αλλαγή» και να αλλάξει το συναίσθημα που θα μεταβιβάσει. Μιλήσαμε στο τέλος πως ένιωσαν τα παιδιά κατά τη διάρκεια αυτής της δραστηριότητας.
2) Χωρίστηκαν σε ομάδες και έφτιαξαν αφίσες με θέμα τα έντονα συναισθήματα. Η μια ομάδα έφτιαξε την αφίσα με τα πρόσωπα και η άλλη με τον κλόουν των συναισθημάτων(φωτογραφία 8 και 9).
1) Κουκλοθέατρο με μαριονέτες. Μια δραστηριότητα με σκοπό να αναπαραστήσουμε το παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας, σε δυο εκδοχές. Μια αυτή που όλοι γνωρίζουμε, της ανυποψίαστης - αφελούς Κοκκινοσκουφίτσας και του κακού λύκου και μια άλλη αυτή που ο λύκος είναι ο καλός και η Κοκκινοσκουφίτσα μας είναι πανούργα. Στόχος της δραστηριότητας αυτής να ερευνήσουν οι μαθητές τη συμπεριφορά των ηρώων, τους πιθανούς λόγους γι αυτήν και τα πιθανά συναισθήματα. Επιλέχθηκε η συγκεκριμένη δραστηριότητα, στη προσπάθεια μας να δουλέψουμε διαθεματικά μέσα απ’ το μάθημα της Γλώσσας αλλά κυρίως γιατί ήθελα, έστω να υποψιαστούν τα παιδιά, ότι όλοι οι άνθρωποι είμαστε «εν δυνάμει», καλοί, κακοί, εγωιστές, αφελείς και άλλα πολλά. Αυτό που είναι το πιο σημαντικό, είναι να μην αφήνουμε τα αρνητικά μας συναισθήματα να επηρεάζουν τις συμπεριφορές μας. Να σκεφτόμαστε ακόμη πως οτιδήποτε πούμε ή κάνουμε επηρεάζει τα συναισθήματα των άλλων. (βίντεο 2-5)
[Θα ήθελα, ακόμη να αναφέρω πως αυτή ήταν η αγαπημένη δραστηριότητα των παιδιών, απ’ όλο το πρόγραμμα. Εμπνεύστηκαν τους διαλόγους. Έφτιαξαν τα σκηνικά. Έπαιξαν όλοι με τις μαριονέτες. Έκαναν πολλές – πάρα πολλές πρόβες! Έφτιαξαν προσκλήσεις και την αφίσα της παράστασης. (φωτογραφία 11- 12 )Τέλος, κάλεσαν τα 4 τμήματα της Α και Β τάξης του σχολείου μας. Κι όταν η πρώτη μας παράσταση είχε κάποια μικρά...ψεγάδια εκεί να δείτε συναισθήματα, όπως αυτά της θλίψης, του θυμού, των ενοχών. Αλλά ευτυχώς, η δεύτερη μας αποζημίωσε. Και στα συναισθήματα μας, φυσικά, υπήρξε μεταστροφή : ενθουσιασμός, χαρά, περηφάνια!]
Δραστηριότητα 3) Χώρισα τα παιδιά σε δύο ομάδες και τους ζήτησα να σχηματίσουν 2 ήλιους. Ο ένας ήταν «ο ήλιος της απώλειας» και ο άλλος « ο ήλιος της ανάκτησης». (φωτογραφία 14-15)Στον ήλιο της απώλειας κάθε παιδί έλεγε ένα αρνητικό συναίσθημα, όπως: λύπη, στενοχώρια, θλίψη, πόνος, απογοήτευση. Στον ήλιο της ανάκτησης, κάθε παιδί έλεγε ένα θετικό συναίσθημα όπως: χαρά, ενθουσιασμός, έκπληξη, ευτυχία.
4) Ζωγραφική. Τους ζήτησα να φτιάξουν, μια ζωγραφιά ο καθένας με θέμα τη ζωή, το θάνατο και την αναγέννηση έτσι όπως φαίνεται μέσα στην φύση με τον κύκλο των εποχών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Βασικός στόχος της συναισθηματικής αγωγής στα παιδιά, αποτελεί η ανάπτυξη, κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων που θα τα βοηθήσει να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα στον εαυτό τους Το εξώφυλλο της εργασίαςκαι στους άλλους και να τα εκφράζουν με ένα κοινωνικά αποδεκτό τρόπο.
Στα πλαίσια αυτή της ενότητας, έμαθαν να χρησιμοποιούν εναλλακτικούς τρόπους για την έκφραση των αρνητικών τους συναισθημάτων, όπως ο θυμός, η επιθετικότητα, η ζήλια, η απώλεια. Βίωσαν το αίσθημα της επιτυχίας, καθώς διαχειρίστηκαν δύσκολες καταστάσεις. Κυρίως, γιατί οι μέχρι πρότινος λανθασμένες συμπεριφορές τους, προκαλούσαν αντιδράσεις εις βάρος τους. Πολλές φορές ο θυμός, για παράδειγμα είχε σαν αποτέλεσμα λογομαχίες και επιθετικές συμπεριφορές, με συμμαθητές τους.
Έμαθαν, ακόμη να μην καταπνίγουν τα συναισθήματα τους, αλλά και να μην αντιδρούν παρορμητικά.
Εκπαιδεύτηκαν να μη νιώθουν, ενοχές για συναισθήματα, όπως αυτά της ζήλιας , της ανασφάλειας .Να τα αποδέχονται, και να τα ισορροπούν με τις αντιδράσεις τους.
Έμαθαν, να εκφράζουν και λεκτικά τα συναισθήματα τους. Να λένε:
«σ’ αγαπώ», «έχω δίκιο», «λυπάμαι», «συγνώμη», «πιστεύω σ’ εμένα».